8ο Bmf Ομιλία Α. Αντωνίου – από το Αισθητό στο Μη Αισθητό Σύμπαν

Δρ. Αντώνιος Αντωνίου , Αστροφυσικός

Η φύση χαρακτηρίζεται από μια σειρά από κανονικότητες. Οι κανονικότητες αυτές ονομάζονται  «νόμοι».  Παρατηρώντας τις κανονικότητες αυτές θα δούμε ότι η σημασία τους δεν είναι πάντοτε εμφανής. Η ανατολή και η δύση του Ήλιου μας γοητεύουν με τις μωβ και πορτοκαλί τους αποχρώσεις. Όμως χρειάσθηκε να περιμένουμε μέχρι τον 18ο αιώνα για να καταλάβουμε ότι ο Ήλιος ανατέλλει και δύει, επειδή η Γη κάνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον εαυτό της κάθε 24 ώρες. 

Χρειάσθηκε η ιδιοφυία ενός Γιοχάννες Κέπλερ και ενός Ισαάκ Νεύτωνα για να ξεδιαλύνουμε το μυστήριο της κίνησης των πλανητών (μυστήριο που απασχολούσε και τους αρχαίους μας προγόνους) και να καταλάβουμε ότι κινούνται σε ελλειπτικές τροχιές, με τον Ήλιο τοποθετημένο σε μια από τις εστίες της έλλειψης. Χρειάστηκε η ευρηματικότητα ενός Πλανκ και ενός Χάιζενμπεργκ για να διαπιστώσουμε με μεγάλη μας έκπληξη ότι στον μικρόκοσμο επικρατεί μια εγγενής αναιτιοκρατία, μια «θάλασσα» από κύματα πιθανοτήτων.

Τέλος, όπως δηλώνει και ο Άλμπερτ Αινστάιν (Albert Einstein),  χρειάσθηκε η ιδιοφυία ενός Ρήμαν (Riemann) μοναχική και χωρίς να γίνεται αντιληπτή, για να ανοίξει ο δρόμος, ήδη από τα μέσα του περασμένου αιώνα προς μια νέα αντίληψη του χώρου, για μια νέα αντίληψη του Σύμπαντος. Υπαρκτού μεν αλλά μη αισθητού. 

Η αντίληψη ενός Σύμπαντος ο χώρος του οποίου έχανε την ακαμψία του και αναγνωριζόταν ως δυνατή ή ενεργή συμμετοχή του στα φυσικά γεγονότα. Έχουμε όμως αναρωτηθεί ποτέ, γιατί η επιστήμη λειτουργεί με τόσο επιτυχημένο, θαυμαστό θα λέγαμε τρόπο;  Η απάντηση δεν είναι και τόσο προφανής. Η Φύση μας στέλνει «νότες μουσικής», αλλά δεν μας δίνει τη «μελωδία». Μας στέλνει το μήνυμά της κωδικοποιημένο. Το εκπληκτικό είναι ότι ο εγκέφαλός μας είναι σε θέση να το αποκρυπτογραφήσει. Τουλάχιστον εν μέρει. 

Κάλλιστα θα μπορούσαμε να ζούμε σε ένα σύμπαν μη κατανοητό.  Να ζούμε σε ένα σύμπαν όπου οι κανονικότητες θα ήταν τόσο συγκεκαλυμμένες, τα κίνητρα τόσο καλά κρυμμένα, η μελωδία τόσο απόκρυφη που η αποκωδικοποίηση του κοσμικού κώδικα θα απαιτούσε ασύγκριτα πιο πολλές διανοητικές ικανότητες από αυτές που διαθέτει ο ανθρώπινος εγκέφαλος.

Αλλά θα μπορούσαμε να ζούμε και σε ένα σύμπαν που οι κανονικότητες θα ήταν τόσο εμφανείς και διάφανες, που θα τις είχαμε μπροστά στα μάτια μας και δεν θα χρειαζόταν καμιά διανοητική προσπάθεια να καταλάβουμε το νόημά τους. Βρισκόμαστε δηλαδή σε ένα ενδιάμεσο σύμπαν. Το έργο δεν είναι εύκολο, αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο. Είναι αρκετά δύσκολο ώστε να αποτελεί για μας μια σοβαρή πρόκληση, χωρίς να μας αποθαρρύνει και να μας αναγκάζει να κατεβάσουμε τα όπλα.

Είναι στο χέρι μας να αποκωδικοποιήσουμε τον κοσμικό αυτό κώδικα και έτσι, κοιτάζοντας προς τα πάνω και χωρίς καμιά αλαζονική διάθεση, να μπορέσουμε να προχωρήσουμε προς μια πληρέστερη κατανόηση του κόσμου. Το κέρδος μας θα είναι σίγουρα μεγάλο.

ΤΡΙΤΗ 23 ΙΟΥΛΙΟΥ

ΘΕΑΤΡΟ ΑΥΛΙΔΕΙΑΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ

ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ 21.00

Είσοδος Ελεύθερη

---