Συνέντευξη του δασολόγου, βουλευτή Ευβοίας ΣΥΡΙΖΑ και πρ. Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Βαγγέλη Αποστόλου, από τον Παύλο Κλαυδιανό
για την Εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ (4-5 Σεπτεμβρίου 2021)
Ποιο το πολιτικό πρόβλημα που καταλείπουν οι φωτιές στην κυβέρνηση;
Το πολιτικό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει, αποκλειστικά η σημερινή, όχι οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση, διακρίνεται στο ουσιαστικό - πραγματικό και το τεχνητό - επικοινωνιακό. Δυστυχώς, από όλους τους κυβερνητικούς χειρισμούς έχει αποδειχτεί ότι προτεραιότητα αποτελεί η επικοινωνία - το «μάρκετινγκ», ας μου επιτραπεί ο όρος. Επομένως, έχοντας ως δεδομένο ότι αντιμετωπίζει τις κρίσεις μέσω διαγγελμάτων, μηνυμάτων και τηλεοπτικών παρουσιάσεων, αυτό που την ταλανίζει τούτη τη στιγμή, είναι η παταγώδης κατάρρευση του μύθου του «επιτελικού κράτους». Τον δημιούργησε η Νέα Δημοκρατία και καλλιέργησαν αφειδώς τα συστημικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, συνετρίβη τη στιγμή της έναρξης της πυρκαγιάς στην Εύβοια. Η ανοργανωσιά και το χάος ήταν τέτοια που, ενώ η φωτιά ξεκίνησε στις παρυφές χωριού της Λίμνης, σε συνθήκες πλήρους άπνοιας και ευχερούς προσβασιμότητας (δεν ήταν στον πυρήνα του δάσους ή σε χαράδρα), έφτασε, μετά από εννέα μέρες να σβήσει στη θάλασσα, διασχίζοντας κάθετα το νησί, από τον Ευβοϊκό στο Αιγαίο και πάλι πίσω! Δυστυχώς, αυτή η ανικανότητα απεδείχθη στην κατάσβεση όλων των πυρκαγιών τον Αύγουστο. Δεν θέλω να φανταστώ τη δήθεν αποτελεσματικότητα αυτού του «επιτελικού κράτους» σε επόμενες κρίσεις… Το ουσιαστικό, όμως, πολιτικό πρόβλημα που οφείλει άμεσα και σοβαρά να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση είναι η τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή της πατρίδας μας και τα συνακόλουθα προβλήματα που προκύπτουν: ερημοποίηση των καμένων περιοχών, ανεργία, διάλυση της κοινωνικής συνοχής της υπαίθρου και βέβαια απογύμνωση του φυσικού πλούτου μας, σε περίοδο που η κλιματική αλλαγή επιτείνει, με συνθήκες απόλυτης αναγκαιότητας, την αναζήτηση λύσεων φιλικών προς το περιβάλλον.
Αυτή η τραγική αποτυχία, όπως την περιγράφεις, μπορεί να αποδοθεί στην υποτίμηση της αντιπυρικής πολιτικής, σε σχέση με τα νέα δεδομένα της κλιματικής κρίσης, ή κυρίως σε ανεπάρκεια;
Το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Ήταν συνδυασμός τους που λειτούργησε καταστροφικά για τα δάση. Τα μέτρα πρόληψης, σύμφωνα και με τις αναφορές των αρμόδιων Δασαρχείων, ήταν ελλιπή, καθώς υποχρηματοδοτήθηκαν. Τα υπόλοιπα δεδομένα είναι γνωστά και δεν αποτελούν εξαιρετικές συνθήκες: τα μελτέμια του Αυγούστου, οι υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι, η πυρόφιλη βλάστηση της Νότιας Ελλάδας με τα δάση χαλεπίου πεύκης. Σημαντικό είναι να πούμε ότι η πυρκαγιά πάντα οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα, με μοναδική εξαίρεση την πυρκαγιά από κεραυνό. Από το φορέα ΟΤΑ ή ΔΕΗ με τις εγκαταλελειμμένες χωματερές και τα καλώδια μέχρι την πολιτεία που κατά καιρούς αλλάζει τη χρήση σε δασικές εκτάσεις με νομιμοφανείς διαδικασίες και από τον κάτοικο που καίει ξερά χόρτα στην αυλή του μέχρι τον εμπρηστή, η πρόκληση της φωτιάς έχει ως αυτουργό τον άνθρωπο.
Η κλιματική αλλαγή δεν έχει σχέση με τις δασικές πυρκαγιές;
Σε όλα όσα ανέφερα λειτουργεί ως καταλύτης. Τι εννοώ; Οι υπερβολικά υψηλές πλέον θερμοκρασίες και η παρατεταμένη ξηρασία, λειτουργούν ως επιπλέον προσάναμμα και ευνοούν την εξάπλωση της φωτιάς. Προσοχή! Ευνοούν, όχι δημιουργούν! Όμως όλα αυτά, γνωστά τοις πάσι, βρήκαν την κυβέρνηση απολύτως και αδικαιολόγητα απροετοίμαστη. Με τέτοιο μέγεθος φυσικής καταστροφής στην Ελλάδα, δεν μπορώ να αποδώσω την αποτυχία της κυβέρνησης σε υποτίμηση της αντιπυρικής πολιτικής ή και σε ανεπάρκεια. Μιλάμε πλέον για πλήρη ανυπαρξία σχεδιασμού και έργου με βάση τις νέες ανάγκες. Μόνο η βροχή μπόρεσε να σβήσει και τον τελευταίο πύρινο θύλακα στην Εύβοια.
Ανέφερες σε άρθρο σου, πριν τη γνωστή τοποθέτηση του Περιφερειάρχη, ότι η Βόρεια Εύβοια αδικήθηκε από την κυβέρνηση την ώρα του κινδύνου, ιδίως στην αρχή. Πώς τεκμηριώνεται;
Πρόκειται για την απλούστερη διαπίστωση όλων των πολιτών. Η Εύβοια εγκαταλείφθηκε στην τύχη της, όταν την ίδια στιγμή καιγόταν η Βαρυμπόμπη. Αν είχε αντιμετωπιστεί έγκαιρα, δεν θα δημιουργούνταν έπειτα οι συνθήκες που απαιτούσαν σχεδόν αποκλειστικά τη χρήση εναέριων μέσων (δύσβατες περιοχές, μεγάλο πύρινο μέτωπο). Σε όλα τα μέτωπα, όλες τις ημέρες που δεν ελεγχόταν η πυρκαγιά κυριάρχησαν οι απεγνωσμένες κραυγές των κατοίκων και εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για ανυπαρξία εναέριων μέσων. Δυστυχώς, καταλάβαμε ότι ζούμε το χρονικό του προαναγγελθέντος θανάτου της Β. Εύβοιας, όταν ο ίδιος ο αρχηγός της Πυροσβεστικής, ανερυθρίαστα δήλωσε σε τηλεοπτική συνέντευξη ότι «δεν παρακολουθούσε και πολύ» το πύρινο μέτωπο της Εύβοιας, γιατί ήταν απασχολημένος αποκλειστικά με τις φωτιές στην Πάρνηθα! Τι πιο βάναυσα απογυμνωμένο από κάθε πολιτική ευαισθησία, από την παραδοχή αυτή;
Η κριτική που άσκησαν δημόσια οι τοπικοί άρχοντες για εγκατάλειψη, έλλειψη ενσυναίσθησης κ.λπ. Ήταν και άποψη της κοινωνίας που εκφράστηκε έτσι;
Εξέφρασαν, λιτά και συμπυκνωμένα, το ποτάμι της οργής και αγανάκτησης του ευβοϊκού λαού. Μιλάμε για ανυπέρβλητη περιβαλλοντική καταστροφή: για μισό εκατομμύριο στρέμματα πυκνού δάσους, ένα πλούσιο οικοσύστημα που έδινε ζωή στον τόπο μας. Οι άνθρωποι της περιοχής ζούσαν κυρίως από τη σχέση τους με το δάσος, είτε ευθέως, ως ρητινοκαλλιεργητές, κτηνοτρόφοι, αγρότες, είτε εμμέσως, από τον τουρισμό. Είναι δυνατόν να μην εξοργίζονται; Μην ξεχνάμε ότι λόγω της διαφορετικής κοινωνικής οργάνωσης χωριών και οικισμών, η σχέση κατοίκων και τοπικών αρχόντων είναι στενή. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι δήμαρχοι Λίμνης- Μαντουδίου - Αγίας Άννας και Ιστιαίας - Αιδηψού, όχι μόνο συνέδραμαν στο έργο της πυρόσβεσης, αλλά ανέλαβαν και οι ίδιοι, μαζί με τους κατοίκους, να σώσουν ό,τι μπορούσε να σωθεί. Η Πολιτεία έπρεπε να λάβει υπόψη της ότι αυτοί οι άνθρωποι που ζουν μέσα στο δάσος έχουν και την εμπειρία και τις πολύτιμες γνώσεις να το σώσουν. Γιατί αυτό είναι το σπίτι τους. Όχι μόνο οι οικίες τους, που τις έσωσαν αναλαμβάνοντας οι ίδιοι τον κίνδυνο, κόντρα στα μηνύματα για εκκενώσεις, αλλά το ίδιο το δάσος. Αυτός ο θησαυρός που αφέθηκε να εξαϋλωθεί, εξανεμίζοντας μαζί την ομορφιά της ζωής στη φύση.
Ποια η συνολική εικόνα των ζημιών της περιοχής; Υπάρχουν και μη αναστρέψιμες βλάβες;
Όσα προαναφέραμε έφεραν την ολοκληρωτική καταστροφή. Κάηκαν κοντά στα 500.000 στρ. δάσους και περισσότερα από 100.000 στρ. καλλιεργειών κυρίως ελιάς, καταστράφηκαν εκατοντάδες σπίτια και επιχειρήσεις, απανθρακώθηκαν χιλιάδες μελίσσια και ζώα. Οι καταγραφές των ζημιών έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί κι αυτή την ώρα προέχει η στήριξη των πληγέντων με αποζημιώσεις και ενισχύσεις μέχρι του σημείου όχι μόνο της ολικής επαναφοράς στην προηγούμενη κατάσταση, αλλά και δημιουργίας των προϋποθέσεων που θα επιτρέψουν σε όλους την παραμονή στο τόπο τους. Δεν μπορούν να περιμένουν ούτε μια μέρα οι κτηνοτρόφοι και οι μελισσοκόμοι χωρίς ζωοτροφές. Η επόμενη μέρα απαιτεί για το δάσος εργασίες αντιπλημμυρικής προστασίας, οι οποίες πρέπει να γίνουν υπό τη επίβλεψη των Δασικών Υπηρεσιών, και πράξεις κήρυξης αναδασωτέων όλων των εκτάσεων.
Τα έως τώρα μέτρα, αν και υπάρχει πικρή εμπειρία από ανάλογες εξαγγελίες, πώς τα εκτιμήσατε;
Δεν αρκεί η εξαγγελία των μέτρων που λαμβάνονται στις κρίσεις, χρειάζεται άμεση υλοποίηση και συμπλήρωση με έκτακτες ενισχύσεις γιατί όλα τα έχει καλύψει η στάχτη. Δεν πρέπει να βιώσουν, για παράδειγμα οι αγρότες της Β. Εύβοιας, ανάλογες καταστάσεις με τους πληγέντες με τον Ιανό, όπου η καθυστέρηση στην καταβολή των αποζημιώσεων ήταν απαράδεκτη. Η κραυγή αγωνίας για την επόμενη μέρα είναι ακριβώς αυτή «θέλουμε να μείνουμε στις ρίζες μας, να συνεχίσουμε τη δουλειά που είχαμε ή και μια άλλη, που θα μας διασφαλίζει την επιβίωσή μας». Σε αυτά απαντάμε καταφατικά τονίζοντας ιδιαίτερα ότι η περιοχή παράλληλα με την περιβαλλοντική αποκατάσταση, να στηριχτεί σε δύο τομείς που προσφέρουν τις απαραίτητες δυνατότητες: στον τουριστικό και τον αγροτικό. Γι’ αυτό και επιμένουμε ότι, όχι μόνο δεν πρέπει να αποχωρήσει κανένας από αυτούς που δραστηριοποιούνταν στους συγκεκριμένους χώρους, αλλά και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις, μέσα από ένα στρατηγικό σχέδιο για την περιοχή, περισσότερων ευκαιριών απασχόλησης.
Πράγματι, οι κοινωνιολόγοι της υπαίθρου μας διδάσκουν ότι όταν εγκαταλειφθεί ένα χωριό ή μια περιοχή ορεινή δύσκολα ξαναζωντανεύει. Σε ποιους άξονες νομίζεις ότι θα έπρεπε να στηριχτεί ένας μακροπρόθεσμος σχεδιασμός για τη Β. Εύβοια;
Τα αιτήματα των τοπικών κοινωνιών είναι εύλογα. Οι κάτοικοι πρέπει να μείνουν στον τόπο τους και να στηριχθούν ώστε να δημιουργηθούν εκ νέου οι προϋποθέσεις της καλής διαβίωσής τους. Να μην καταλήξει η χώρα μας ένα ξερό τοπίο, με τεράστια αστικά κέντρα, εγκαταλελειμμένα χωριά και τουριστικούς προορισμούς για λίγους. Εμείς απαντάμε, πως παράλληλα με την περιβαλλοντική αποκατάσταση, που μπορεί να απασχολήσει πολλούς για μεγάλο χρονικό διάστημα, η ανασυγκρότηση της Εύβοιας πρέπει να στηριχτεί στους δύο τομείς που επλήγησαν, αυτοί που ζούσαν τον κόσμο έως τώρα: στον τουριστικό και στον αγροτικό. Όχι μόνο δεν πρέπει να αποχωρήσει κανείς, από τους συγκεκριμένους χώρους, αλλά αντίθετα η Πολιτεία οφείλει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, για περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης.
Η προσέγγισή σου θέτει το κρίσιμο ζήτημα της συμμετοχής, πολιτών και συλλογικοτήτων, στα κυοφορούμενα σχέδια, για την ανασυγκρότηση και την υλοποίησή του. Η κυβέρνηση ρίχνει το βάρος της στην κεντρική κατεύθυνση, που δεν θεραπεύει ούτε η επιστράτευση του κ. Μπένου. Πώς θα συμβάλλουν εδώ οι οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. δραστηριοποιούμενες;
Βρισκόμαστε, πια, στην εποχή όπου οι πολίτες οργανώνονται γρήγορα, έχουν σαφή αιτήματα και συχνά νιώθουν απογοητευμένοι από την Πολιτεία. Αυτήν τη στροφή της κοινωνίας, η κυβέρνηση αρνείται να την αντιληφθεί, αρκούμενη στη διαχείρισή της, επιφανειακά. Η ανασυγκρότηση της Εύβοιας δεν θα είναι εύκολη υπόθεση Για τον ΣΥΡΙΖΑ θα είναι ένα πεδίο που θα δώσει μάχη. Οι οργανώσεις μας αποτελούν τη βάση για να ακουστούν και να διαμορφωθούν τα αιτήματα των πολιτών. Γνωρίζουμε καλά πως να αφουγκραστούμε τα κινήματα και να δώσουμε δύναμη στη φωνή τους. Η Εύβοια πρέπει να αναστηθεί. Δεν πρέπει να μεταμορφωθεί. Αυτό ζητούν οι πολίτες, είναι το ορθό, το δίκαιο, το περιβαλλοντικά βιώσιμο. Και εμείς, ως ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ακούγοντας τον πολίτη, σταθμίζοντας τη θέση μας στις συνθήκες σοβαρής κρίσης αλλά και σεβόμενοι τον φυσικό μας πλούτο, θεωρούμε ότι η αναβίωση της Εύβοιας, με σαφώς καλύτερες υποδομές, είναι εφικτός μονόδρομος.
Ειδικά για τα τοπικά επαγγέλματα, όπως κτηνοτρόφοι, μελισσοκόμοι, ελαιοκαλλιεργητές, ρητινοπαραγωγοί, δασεργάτες κ.ά. τι πρέπει να γίνει;
Για τους κτηνοτρόφους μιλάμε για άμεση και χωρίς αποκλεισμούς καταβολή των αποζημιώσεων. Άμεση σημαίνει εντός Οκτωβρίου και χωρίς αποκλεισμούς ότι όσοι έχουν χάσει περισσότερα ζώα από αυτά που έγιναν δεκτά στην καταγραφή να ενημερωθούν ότι μπορούν να καταθέσουν, όταν πληρωθούν, ένσταση. Είναι δικαίωμά τους. Είναι αδιανόητο να ζητούνται για το 100% των απολεσθέντων ζώων αποδεικτικά στοιχεία. Ή για να ενταχθούν στα ΠΣΕΑ, δηλαδή στις κρατικές ενισχύσεις, οι στάβλοι και οι αποθήκες να ζητούνται άδειες λειτουργίας, όταν προηγούμενα λειτουργούσαν με παρατάσεις. Για τους μελισσοκόμους εκτός από τα μελισσοσμήνη τους πρέπει να υπάρξει πρόνοια να αποζημιωθούν και για τις κυψέλες που καταστράφηκαν. Έχουν αφήσει εκτός ενδιαφέροντος την ελαιοκαλλιέργεια της περιοχής. Περισσότερα από 250.000 ελαιόδενδρα έχουν καταστραφεί. Πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες ΠΣΕΑ με έγκριση της Ε. Επιτροπής. Για τους ρητινοκαλλιεργητές η παραμονή τους εδώ με τη διασφάλιση της επιβίωσής τους, απαιτεί την κάλυψη του εισοδήματός τους από την επιδότηση και την ενίσχυση λόγω καταστροφής ή απώλειας της παραγωγής τους. Για τους άνω των 55 είναι και η πρόωρη συνταξιοδότηση. Βέβαια έχω και την άποψη ότι πρέπει να βρεθεί τρόπος να μπουν και οι ίδιοι, όπως και όλοι οι δασεργάτες της περιοχής, στην ενεργό διαχείριση και αναγέννηση των καμένων.
Υπάρχει, όμως, και η υπόλοιπη Εύβοια που ούτε ανεπηρέαστη μένει και προβλήματα έχει. Πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί αυτό;
Ασφαλώς και θα επηρεαστεί όλη η Εύβοια από τα προβλήματα που δημιούργησε η καταστροφή. Φάνηκε πρωτίστως στην τουριστική δραστηριότητα περιοχών που δεν έφτασε η πυρκαγιά. Ένα πρώτο ζήτημα που υπάρχει είναι ότι συνέχεια της καμένης περιοχής, από το Μαντούδι μέχρι τα Πολιτικά, υπάρχει δάσος χαλεπίου πεύκης, παρόμοιο με τα καμένα που διατρέχει τον ίδιο κίνδυνο. Να επαγρυπνούμε. Η Εύβοια έχει προβλήματα πολλά, κυρίως υποδομών. Περιμένω το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης που θα παρουσιάσει η κυβέρνηση για να κριθεί τόσο στην εξαγγελία, όσο και στην πράξη.
Έγινε μεγάλη συζήτηση για τις Δασικές Υπηρεσίες (δομή, επάρκεια κ.ά.) αλλά και τη δασική πολιτική. Το περιεχόμενο της γνώσης του δασολόγου καθώς το δάσος συνδέεται με την οικολογική ισορροπία κ.λπ. Ως δασολόγος και ενεργός πολιτικός πώς το προσεγγίζετε;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη προσωπικού, σε όλα τα επίπεδα. Για να ασκήσεις όμως δασική πολιτική πρέπει να έχεις μια κεντρική κατεύθυνση και τους απαραίτητους πόρους, πράγμα που δεν υπάρχει. Σίγουρα, κύριο ζητούμενο για το δασικό οικοσύστημα είναι η οικολογική ισορροπία. Αυτό απαιτεί διαχείριση που θα δίνει τη δυνατότητα στους κατοίκους των παραδασόβιων περιοχών να υπηρετούν αυτή την ισορροπία, διασφαλίζοντας και ένα εισόδημα που θα τους επιτρέπει να μείνουν σ’ αυτές. Σε συνάντησή μου πριν χρόνια στην Ευρυτανία με δασεργάτες μου είπε κάποιος τη φράση: τα δάση μας δεν τα σκίζουν ούτε τα αγριογούρουνα, που σημαίνει όχι μόνο ότι δεν υπάρχει εισόδημα, αλλά και η στοιχειώδης διαχείριση. Το 95% των δασών της χώρας στερείται διαχειριστικής έκθεσης, ιδιαίτερα τα πυρόφιλα δάση της χαλεπίου πεύκης.
Στη Βουλή το 1998 ως βουλευτής του ΣΥΝ καταγγέλλατε τη μεταφορά της δασοπυρόσβεσης από τη Δασική Υπηρεσία στην Πυροσβεστική. Ποια είναι η θέση σας σήμερα;
Ασφαλώς και πρέπει να επαναπροσεγγιστεί. Όλοι όσοι ασχολούνται με τη δασοπυρόσβεση χρειάζονται, αρκεί να έχουν συγκεκριμένους ρόλους. Κι αυτοί είναι η Δασική Υπηρεσία, η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η Πυροσβεστική Υπηρεσία. Η συνεργασία τους θα δημιουργήσει και τις προϋποθέσεις επαναφοράς του συντονισμού στη Δ.Υ., που ως αποκλειστικός διαχειριστής των δασικών οικοσυστημάτων γνωρίζει καλύτερα την κρίσιμη στιγμή την κατάσταση. Η μετάβαση αυτή χρειάζεται, όμως, τρεις προϋποθέσεις: τη στελέχωση των εμπλεκομένων υπηρεσιών, τη διασφάλιση των απαραίτητων πόρων για την πρόληψη και τη συστράτευση των κατοίκων και των εθελοντών. Ο τόπος μου, η Β. Εύβοια, για να ανακάμψει χρειάζεται σαφές και βιώσιμο σχέδιο, δεσμευτική πολιτική γραμμή και σύνδεση με την κοινωνία. Κανείς δεν θα συγχωρέσει πολιτικά παιχνίδια πάνω στις στάχτες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου