Ο φόβος της τρομοκρατίας διευθύνει και καθοδηγεί πλήθη και επηρεάζει καθοριστικά τη ζωή όλων

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, διευθυντή σύνταξης, medlabnews.gr  iatrikanea
Η τρομοκρατία αποτελεί ένα σύνθετο κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο, που έχει αναδειχθεί ως ένα από τα πλέον επίκαιρα της εποχής μας λόγω της μαζικής και παγκοσμιοποιημένης διάστασης που έχει λάβει τα τελευταία χρόνια, αλλά και της εξέλιξης της τεχνολογίας, που επιτρέπει τη μεγιστοποίηση της κλίμακας και της ισχύος των τρομοκρατικών ενεργειών.
To σοκ που ακολούθησε την πτώση των δίδυμων πύργων, άλλαξε πολλά πράγματα σε όλο τον κόσμο. Είναι προφανές, ότι ο κόσμος δεν είναι πια ο ίδιος. Και δυστυχώς μετά τα τελευταία γεγονότα στην Ευρώπη δεν θα είναι η ίδια.

Η επίθεση των δίδυμων πύργων επηρέασε πρώτα απ όλα έμμεσα, σημαντικούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, δημιουργώντας νέα δεδομένα μεταξύ άλλων, στους κανόνες ασφαλείας.
Οι υπεύθυνοι ασφαλείας εφάρμοσαν αρχικά και καθιέρωσαν τελικά αυστηρότερους κανόνες, προκειμένου να αποτρέψουν ένα ενδεχόμενο χτύπημα, λίγο μετά την επίθεση.
Στα αμερικανικά αεροδρόμια (όπου ομοσπονδιακοί υπάλληλοι αντικατέστησαν άμεσα τους υπαλλήλους εταιρειών ασφαλείας) και στα ευρωπαϊκά,  οι υπεύθυνοι ασφαλείας εφάρμοσαν σε κάποιες περιπτώσεις, παράλογους και μη πρακτικούς κανόνες, στο όνομα της ασφάλειας.

Το πρόσθετο κόστος πρόληψης αλλά και καταστολής της τρομοκρατίας, την οποία κάποιοι θεωρούν ως τον τέταρτο παγκόσμιο πόλεμο, θα επιβαρύνει τους κρατικούς προϋπολογισμούς και θα αντανακλάται και στις τιμές. Είναι πολύ πιθανό να δούμε αναζωπύρωση του πληθωρισμού και εδώ και στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Τα ασφάλιστρα των αερομεταφορών αλλά και των σιδηροδρομικών μεταφορών καθώς και των τουριστικών ταξιδίων  θα καλπάσουν ανοδικά, ενώ ταυτόχρονα θα μειώνεται ο αριθμός των ταξιδευτών. Αποτέλεσμα  και πάλι το κλείσιμο αεροπορικών εταιρειών και ταξιδιωτικών επιχειρήσεων, ενώ ο τομέας της ιδιωτικής ασφάλισης ενδέχεται να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα.
Είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσουμε αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου. Όλα τα παραπάνω για την χώρα μας, την ήδη ταλαιπωρημένη από την τεράστια οικονομική κρίση που περνάει τα τελευταία οκτώ χρόνια, είναι πολύ πιθανό να την πλήξουν ακόμα πιο πολύ.
Είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι προσωπικές ελευθερίες των πολιτών της Ευρώπης γρήγορα και βίαια θα καταπατηθούν στο όνομα του πολέμου κατά της τρομοκρατίας.

Και ο φόβος;
Ο φόβος της  τρομοκρατίας διευθύνει και καθοδηγεί πλήθη ψυχών και συνειδήσεων.
Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα  του ανθρώπου που προκαλείται από τη συνειδητοποίηση ενός πραγματικού ή πλασματικού κινδύνου ή απειλής. Είναι ένας μηχανισμός προστατευτικού χαρακτήρα, μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση του οργανισμού χωρίς να απαιτείται συνειδητή σκέψη. Ο φόβος μπορεί επίσης να βιωθεί μέσα από μια μεγαλύτερη ομάδα ή κοινωνικό σύνολο, και μπορεί να συνδυάζεται με την κοινωνική επιρροή και να γίνει μαζική υστερία. Aπό την πρώτη στιγμή που έγιναν κατανοητά τα αποτελέσματα του φόβου πάνω στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, πολλοί ήταν αυτοί που έσπευσαν να τα εκμεταλλευτούν.

O φόβος, ως συστατικό στοιχείο της τρομοκρατικής ενέργειας, μπορεί με τις ατομικές αλλά και τις ευρύτερες κοινωνικές του επιπτώσεις να αποτελέσει αντικείμενο της ψυχιατρικής προσοχής. Οι άμεσες και οι έμμεσες επιπτώσεις μιας τρομοκρατικής ενέργειας στην ψυχική υγεία των θυμάτων, αλλά και οι επιπτώσεις της τρομοκρατίας ως φαινομένου που συντελεί στη διαμόρφωση των κοινωνικών συνθηκών, υπογραμμίζουν τη σημασία της συγκεκριμένης μελέτης. Τα άμεσα θύματα μιας τρομοκρατικής επίθεσης διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαταραχής μετατραυματικού stress, αλλά και κατάθλιψης, διαταραχής πανικού, φοβιών, διαταραχής γενικευμένου άγχους και κατάχρησης ουσιών. Παρά το γεγονός ότι οι τρομοκρατικές επιθέσεις, καθώς και οι φυσικές ή οι τεχνολογικές καταστροφές, δεν φαίνεται να προκαλούν σημαντική αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας του γενικού πληθυσμού, η σύγχρονη τρομοκρατική απειλή, με την αδιαμφισβήτητη ισχύ που διαθέτει, ενδέχεται να διαιωνίζει το φόβο στην κοινωνία ως σύνολο. Συνεπώς, η καχυποψία, η μισαλλοδοξία και η αποξένωση, που αναπόδραστα αναπτύσσονται σε κα- θεστώς φόβου, δρουν επιβαρυντικά στην κοινωνική συνοχή με ενδεχόμενο τη διάρρηξη των κοινωνικών δεσμών και την αλλοτρίωση. Σε αυτή τη βάση, η πιθανότητα εμφάνισης μακροχρόνιων επιπτώσεων στην ψυχική υγεία των μελών μιας κοινωνίας δημιουργεί εύλογο προβληματισμό

Εκτός όμως από τις άμεσες, βιολογικής τάξης, επιπτώσεις μιας τρομοκρατικής ενέργειας, το γεγονός αυτό καθ’ εαυτό δημιουργεί συναισθήματα φόβου και αβοηθητότητας ως απάντηση στην απειλή τραυματισμού ή θανάτου. Κάποιες μελέτες υπογραμμίζουν τα ψυχοπαθολογικά αποτελέσματα του τρόμου, άλλες εστιάζουν στον ανθρώπινο πόνο, ο οποίος δεν είναι βέβαια συνώνυμος της ψυχιατρικής νοσηρότητας, και κάποιες άλλες ασχολούνται με πολιτισμικές και κοινωνικές παραμέτρους που ευοδώνουν την αντοχή σε ψυχοπιεστικές συνθήκες
Στην περίπτωση της τρομοκρατίας, το γεγονός και ο φόβος, που αυτό προκαλεί, είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η καχυποψία, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία, που αναπόδραστα αναπτύσσονται σε καθεστώς φόβου, δρουν επιβαρυντικά στην κοινωνική συνοχή με ενδεχόμενο τη διάρρηξη των κοινωνικών δεσμών και την αλλοτρίωση. Με βάση αυτή την οπτική, η πιθανότητα εμφάνισης μακροχρόνιων επιπτώσεων στην ψυχική υγεία των μελών μιας κοινωνίας αποτελεί ρεαλιστική ανησυχία.