Δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος, βήχας οφείλονται σε Άσθμα ή σε Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ);

του Κωνσταντίνου Λούβρου, M.D., medlabnews.gr

Το Άσθμα και η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ταλαιπωρούν εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο. Κοστίζουν ανθρώπινες ζωές, επηρεάζουν δραματικά την ποιότητα ζωής των ασθενών και αποτελούν παράλληλα μια σημαντική «πληγή» για τις δαπάνες Υγείας.

Το άσθμα αποτελεί κοινή, χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και στένωση των αεραγωγών, προκαλώντας επαναλαμβανόμενες περιόδους συριγμού, σφίξιμου στο στήθος, δύσπνοια και βήχα, συνήθως το βράδυ ή νωρίς το πρωί.
Η στένωση δεν παρουσιάζεται συνεχώς στο ήπιο άσθμα, αλλά συμβαίνει πιο συχνά όσο το άσθμα επιδεινώνεται. Μπορεί επίσης να ποικίλλει κατά μικρά χρονικά διαστήματα, από μόνη της ή ως αποτέλεσμα κάποιας θεραπείας.
Κατά την κανονική αναπνοή, ο αέρας ρέει ελεύθερα μέσα και έξω από τους πνεύμονες. Αλλά όταν το άσθμα δεν είναι υπό έλεγχο, οι αεραγωγοί των πνευμόνων είναι παχιοί, πρησμένοι και παρουσιάζουν χρόνιες φλεγμονές. Οι αεραγωγοί γίνονται υπερβολικά ευαίσθητοι στις μεταβολές του περιβάλλοντος και μια κρίση άσθματος καραδοκεί. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, το επιθήλιο των αεραγωγών διογκώνεται, οι μύες γύρω από τους αεραγωγούς σφίγγουν, έκκριση βλέννας βουλώνει τους αεραγωγούς στους πνεύμονες και η αναπνοή γίνεται δύσκολη. Μία κρίση άσθματος – ή παρόξυνση – είναι μία αιφνίδια επιδείνωση των συμπτωμάτων και μπορεί να είναι απρόβλεπτη.

-Το  άσθμα  επηρεάζει  παιδιά  και  ενήλικες  και  μπορεί  να  εμφανιστεί  σε  οποιαδήποτε  ηλικία.
-Το  άσθμα  είναι  η  πιο  συχνή  χρόνια  πάθηση  της  παιδικής  ηλικίας.
Τα αίτια του Άσθματος δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως, αλλά οι κύριοι παράγοντες κινδύνου είναι διάφορες εισπνεόμενες ουσίες που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις ή δρουν ερεθιστικά στους αεραγωγούς. Σε αυτές τις ουσίες περιλαμβάνονται ο καπνός και αλλεργιογόνα όπως τα ακάρεα της οικιακής σκόνης αλλά και τα κατοικίδια ζώα.
Το άσθμα επηρεάζει ανθρώπους όλων των ηλικιών, και συνήθως πρωτοεμφανίζεται στην παιδική ηλικία

 ΧΑΠ: η «σιωπηλή νόσος»
Αποκαλείται «νόσος των καπνιστών» ή «σιωπηλή νόσος». Κι αυτό γιατί κάνει την εμφάνισή της ξαφνικά, συνήθως μετά τα 40, παρόλο που η καταστροφή στους πνεύμονες έχει ξεκινήσει πολλά χρόνια νωρίτερα.
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι ένας όρος που αναφέρεται σε δύο πνευμονικές παθήσεις, τη χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα, με χαρακτηριστικό την απόφραξη της ροής του αέρα που επηρεάζει αρνητικά τη φυσιολογική αναπνοή. Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι το 10% των ενηλίκων άνω των 40 ετών, δηλαδή περίπου 500.000 ασθενείς, πάσχουν από ΧΑΠ.

Η  Χρόνια  Αποφρακτική  Πνευμονοπάθεια  (ΧΑΠ)  αναφέρεται  σε  μια  κατάσταση  που  παλαιότερα  περιγραφόταν  σαν  χρόνια  βρογχίτις  (φλεγμονή  και  στένωση  των  αεραγωγών)  και  εμφύσημα  (εξασθένηση  της  δομής  των  πνευμόνων).  Έχει  σαν  αποτέλεσμα  τον  προοδευτικό  περιορισμό  της  ροής  του  αέρα  και  επακόλουθη  δυσκολία  στην  αναπνοή.
-Δύσπνοια,  βήχας  και  πτύελα  είναι  συνήθη  συμπτώματα  της  ΧΑΠ.
-Η  εξασθένηση  της  δομής  των  πνευμόνων  που  προκαλείται  από  την  ΧΑΠ  δεν  είναι  πλήρως  αναστρέψιμη.

Η μακροχρόνια έκθεση σε ερεθιστικές για τους πνεύμονες ουσίες, που προκαλεί βλάβες στους αεραγωγούς και το ίδιο το πνευμονικό παρέγχυμα, αποτελεί συνήθως την αιτία της ΧΑΠ.

Τόσο η ΧΑΠ όσο και το άσθμα αποτελούν καταστάσεις που σχετίζονται με στένωση των αεραγωγών και μείωση της ροής του αέρα. Στο άσθμα, η στένωση ποικίλει από μέρα σε μέρα και εντός της ίδιας μέρας, ενώ στη ΧΑΠ η στένωση είναι σχε­τικά σταθερή και δεν μεταβάλλεται σε σημαντικό βαθμό. Με­λέτες έχουν δείξει ότι το είδος της φλεγμονής που παρατη­ρείται στους πνεύμονες εμπλέκει διαφορετικούς κυτταρικούς τύπους στο άσθμα και στη ΧΑΠ.
               
   Άσθµα                            ΧΑΠ    
Συµπτώµατα  Ποικίλλουν                    Επίµονα
                        Συριγµός                       ∆ύσπνοια στην κόπωση
Έναρξη   Συνήθως παιδική ηλικία      Συνήθως >45 ετών
Πορεία   Ποικίλλει, υφέσεις                Προοδευτική
  σπάνια προοδευτική
Κάπνισµα   Ορισµένες φορές             Σύνηθες
Αλλεργίες/Ατοπία   Συχνή                   Ασυνήθης
Ανταπόκριση στη β/δ   Καλή              Φτωχή
Ανταπόκριση στα στεροειδή  Καλή   Φτωχή

Κλινικά η διάκριση μεταξύ άσθματος και ΧΑΠ είναι πιο εμφανής σε ακραίες ηλικίες: οι νέοι ασθενείς τείνουν να έχουν περισσότερα συμπτώματα και διάγνωση άσθματος ενώ οι γηραιότεροι ασθενείς (>60 ετών) περισσότερα συμπτώματα και διάγνωση ΧΑΠ
Στην πραγματικότητα συνυπάρχουν παράγοντες που δυσκολεύουν την κατάταξη ενός ασθενή σε μία από τις δύο νόσους
• ΧΑΠ με σημαντική ανταπόκριση στη βρογχοδιαστολή
• ΧΑΠ σε μη καπνιστές
• Άσθμα σε καπνιστές 
• Σοβαρό άσθμα – Άσθμα με μόνιμη απόφραξη 

Η ταξινόμηση των ασθενών ως ασθενείς με άσθμα ή ΧΑΠ μπορεί να διαφέρει από μέρα σε μέρα - αν βασίζεται μόνο στο διαγνωστικό κριτήριο της
ανταπόκρισης στη βρογχοδιαστολή

Η ταυτόχρονη παρουσία άσθματος με ΧΑΠ στον ίδιο ασθενή (σύνδρομο αλληλοεπικάλυψης) υπάρχει σε σημαντικό ποσοστό ασθενών, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες ηλικίες