της Αγγελικής Μήλιου, βιολόγου, medlabnews.grΗ Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, κήρυξε την 20ή Μαΐου Παγκόσμια Ημέρα των Μελισσών. Στο Ψήφισμα της 20ής Δεκεμβρίου 2017, τονίζεται η επείγουσα ανάγκη να προστατευθούν οι μέλισσες και οι άλλοι επικονιαστές και επισημαίνονται οι κίνδυνοι που συνεπάγεται ενδεχόμενη εξαφάνισή τους.
Χωρίς τις μέλισσες η τροφή μας θα περιορίζονταν σε καλαμπόκι, ρύζι και σιτάρι! Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες το 84% από τα καλλιεργούμενα φυτά χρειάζονται τη μέλισσα για επικονίαση ενώ το 80% της άγριας βλάστησης οφείλεται στις μέλισσες! Γενικότερα τα έντομα αυτά, που θεωρούνται τα σπουδαιότερα απο οικονομικής άποψης για τον άνθρωπο, συμμετέχουν άμεσα ή έμμεσα στο 15- 30% της παραγωγής τροφίμων.
Σε αυτό το πλανήτη που ζούμε, μέσα σε πορεία εκατομμυρίων χρόνων έχει αναπτυχθεί μια σχέση μεταξύ φυτών και μελισσών που εντυπωσιάζει! Οι μέλισσες μεταφέρουν την γύρη από λουλούδι σε λουλούδι, και έτσι "ζευγαρώνουν" τα άνθη μεταξύ τους. Οι μέλισσες είναι κατασκευασμένες να ζευγαρώνουν δεκάδες χιλιάδες άνθη μέσα στην μικρή ζωή που τους δίνεται, και ας μας φαίνεται παράξενο αυτό είναι μεγαλειώδες! Διότι όταν πάψει να συμβαίνει η γονιμοποίηση, τα φυτά δεν θα μπορούν να δημιουργήσουν καρπούς (φαγητό) και κατά συνέπεια να διαιωνίσουν το είδος τους (σπόρους). Δηλαδή χωρίς τις μέλισσες δεν θα υπάρχει φαγητό, ένα αργό τέλος για όλους μας!
Το 1/3 των τροφίμων που παράγονται σήμερα παγκοσμίως συνδέονται με την επικονίαση από τις μέλισσες, ενώ από τα 90 καλλιεργούμενα είδη φυτών, τα 70 έχουν ανάγκη τη μέλισσα.
Εάν οι μέλισσες αφανιστούν, οι 71 από τις 100 πιο σημαντικές φυτικές καλλιέργειες παγκοσμίως που επικονιάζονται από τις μέλισσες, θα αρχίσουν να εξαφανίζονται και αυτές. Ειδικότερα, καρποί όπως τα μήλα, οι φράουλες και τα αμύγδαλα θα εμφανίσουν απότομη πτώση. Η εξαφάνιση των μελισσών όμως θα έχει και καταστροφικές επιπτώσεις στην οικονομία, αν αναλογιστούμε ότι η οικονομική αξία της επικονίασης των μελισσών αποτιμάται σε € 265 δις το χρόνο παγκοσμίως.Ευτυχώς για εμάς η μέλισσα είναι ένα ανθεκτικό και ευπροσάρμοστο στις αντιξοότητες και ανθρώπινες αυθαιρεσίες έντομο.
Η γλυκόζη και η φρουκτόζη στο μέλι είναι στην πιο απλή τους μορφή. Τόσο εύπεπτες για τον οργανισμό που μπορούν να κάνουν ένα πραγματικό θαύμα. Δεν υπάρχει ουδεμία σχέση με τη ζάχαρη που καταστρέφει τα όργανα και την εύρυθμη λειτουργία τους. Το μέλι όταν μπαίνει στον οργανισμό, αναγνωρίζεται ως «βιολογικό προϊόν» και η γλυκόζη που απορροφάται στο αίμα γίνεται με μέτρο (παίρνει όση έχει ανάγκη ο οργανισμός) και όχι ανεξέλεγκτη όπως συμβαίνει με τη ζάχαρη.
Αυτές πρόκειται για πολύ σημαντικές ανακαλύψεις που μας θυμίζουν για άλλη μια φορά την ανεκτίμητη αξία που έχει το ελληνικό μέλι και ότι πρέπει να καταναλώνεται οπωσδήποτε δύο φορές κάθε ημέρα.
Tην περίοδο του καλοκαιριού μια κυψέλη περιέχει:
• 1 Βασίλισσα
• 250-300 κηφήνες
• 60.000 εργάτριες μέλισσες (από τις οποίες οι 20.000 είναι συλλέκτριες)
Εργασίες που κάνει μια εργάτρια μέλισσα ανάλογα με την ηλικία της
Ηλικία σε ημέρες:
• 1-2 Καθαρίζει κελιά και διατηρεί ζεστό το γόνο
• 3-11 Ταΐζει τον γόνο
• 12-17 Παράγει κερί, χτίζει κηρήθρες, μεταφέρει τροφές στην κυψέλη
• 18-21 Φρουρός στην είσοδο της κυψέλης
• 21-40 Συλλέκτρια νέκταρος, γύρης, πρόπολης, νερού
• 35-45 Τέλος της ζωής της
Η υγεία των μελισσών είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα.
Η μεγαλύτερη απειλή για τις μέλισσες προέρχεται από τα χημικά φυτοφάρμακα, υψηλής τοξικότητας που χρησιμοποιούνται, στις βιομηχανικές καλλιέργειες. Αυτά τα πολύ επικίνδυνα φυτοφάρμακα, έχουν την ιδιότητα να κυκλοφορούν σε όλα τα μέρη του φυτού. Παράνομα ραντίσματα γίνονται παντού και σκοτώνουν τις μέλισσες, κάτι που θα πρέπει να σταματήσει.
Οι μέλισσες προσλαμβάνουν τα φυτοφάρμακα από την γύρη και το νέκταρ κάτι που βλάπτει ανεπανόρθωτα το νευρικό τους σύστημα και πολύ συχνά τις οδηγεί στο θάνατο. Οι ολοένα περισσότερες μονοκαλλιέργειες που προωθεί η βιομηχανική γεωργία και που έχουν οδηγήσει στη μείωση της βιοποικιλότητας και την καταστροφή πλούσιων σε ποικιλία οικοσυστημάτων είναι ένας βασικός παράγοντας.
Οι μονοκαλλιέργειες αποτελούν μεγάλο κίνδυνο γιατί οι μέλισσες για να επιβιώσουν θα πρέπει να τρέφονται από μια μεγάλη ποικιλία ανθοφόρων φυτών.
Το σύνδρομο CCD ή Σύνδρομο Εγκατάλειψης Αποικιών Κυψελών
Η ζοφερή πραγματικότητα είναι ότι οι μέλισσες πεθαίνουν με ταχύτατους ρυθμούς, απειλώντας με εξαφάνιση την αγροτική παραγωγή και πολλά είδη φυτών που χρειάζονται επικονίαση για να αναπαραχθούν.
Σε κάποιες περιοχές παραπάνω από το 40% των κυψελών είναι πλέον άδειες. Στην Ισπανία εκατοντάδες χιλιάδες αποικίες έχουν... χαθεί, στην Πολωνία το ποσοστό απώλειας των μελισσών υπερβαίνει το 40%, ενώ ανάλογα προβλήματα αναφέρονται και από την Ελλάδα, τη Σουηδία, την Ιταλία και την Πορτογαλία.
Ένα μόνο μελίσσι γονιμοποιεί 300 εκ. άνθη τη μέρα!
Στην Κίνα στην επαρχία Σιτσουάν- από την δεκαετία του '80- που τα φυτοφάρμακα εξάλειψαν τις μέλισσες, η επικονίαση της αγροτικής παραγωγής γίνεται με το χέρι, χρησιμοποιώντας βούρτσες με φτερά!
Στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια και στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα διαπιστώθηκε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του ισραηλινού φαρμάκου IAPV (Israel acute paralysis virus) και του συνδρόμου CCD.
Βρήκαν επίσης και ίχνη από Clothianidin, ένα φάρμακο που σκοτώνει παράσιτα, ζιζάνια, το οποίο το έχει κατασκευάσει η Bayer και το οποίο σχετίζεται με την απώλεια χιλιάδων μελισσιών σε Γαλλία και Γερμανία.
Πως ξεκίνησε όμως η παραγωγή του;
Το σιτάρι αποτελεί βασική τροφή για τα γουρούνια και της αγελάδες και όχι μόνο. Στην ουσία ότι τρώμε βασίζεται στο σιτάρι. Το σιτάρι όμως έχει έναν εχθρό, ένα ζιζάνιο.
Το ζιζάνιο αυτό (diabrotica) που προκαλεί τον θάνατο του σιταριού. Οι αγρότες άρχισαν να παραπονιούνται γιατί η σοδειά τους μειωνόταν. Έτσι το 2003 με έγκριση της Γερμανικής Κυβέρνησης η Bayer κυκλοφόρησε το Clothianidin. Τα πειράματα που είχαν κάνει έδειχναν ότι πέρα από το ζιζάνιο τίποτα άλλο δεν θα πάθει κάτι ή τουλάχιστον έτσι λέγανε.
Επιστήμονες αναφέρουν ότι οι μέλισσες και τα άλλα έντομα συνήθως αφήνουν τις εγκαταλειμμένες κυψέλες άθικτες. Κοντινοί πληθυσμοί από μέλισσες ή παράσιτα θα κυρίευαν φυσιολογικά μια τέτοια κυψέλη για να εκμεταλλευτούν τις προμήθειες μελιού και γύρης από τις μέλισσες που πέθαναν για κάποιους λόγους, όπως το υπερβολικό κρύο του χειμώνα.
Η αποφυγή όμως που δείχνουν οι μέλισσες και τα παράσιτα για τις άδειες κυψέλες μοιάζει σαν να υπάρχει κάτι τοξικό στην αποικία που απομακρύνει όποιον πλησιάσει.
Το 2007 το Γερμανικό σιτάρι μολύνθηκε από το ζιζάνιο για να το σώσει η Γερμανία διάταξε τον ψεκασμό του. Μετά από ένα χρόνο υπολογίζεται ότι πεθάναν 330 εκ. μέλισσες Η Γερμανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να δώσει αποζημίωση στους αγρότες και να σταματήσει την χρήση του Clothianidin
Όλη αυτή η κατάσταση οδήγησε την Bayer στην συνέχεια να αναπτύξει το πρόγραμμα Bee Care. Ετσι έχει αναπτύξει σημαντικό ερευνητικό έργο μέσα από τα κέντρα Bee Care σε Ευρώπη και Αμερική. Πέραν αυτού, διενεργεί σε βάθος έρευνα για τα χαρακτηριστικά των φυτοπροστατευτικών προϊόντων και των καλλιεργειών με βιοτεχνολογία από τα πρώιμα στάδια ανάπτυξής τους για να διασφαλίσει ότι δεν επηρεάζουν αρνητικά τα είδη που δεν αποτελούν στόχο όπως οι μέλισσες, όταν βέβαια τα προϊόντα της εταιρίας εφαρμόζονται σύμφωνα με τις συγκεκριμένες οδηγίες ετικέτας. Τα προϊόντα με βάση τα νεονικοτινοειδή έχουν αντικαταστήσει πολλά παλαιότερα φυτοπροστατευτικά προϊόντα χάρη στην αποτελεσματικότητά τους στη διαχείριση επιβλαβών εντόμων, της άριστης ασφάλειας του χρήστη και του σχετικά ευνοϊκού περιβαλλοντολογικού προφίλ, που σημαίνει σημαντική μείωση της ποσότητας δραστικών ουσιών στο περιβάλλον.
Ο κίνδυνος για την εξαφάνιση των μελισσιών και κατ΄επέκταση της ζωής, είναι υπαρκτός. Το μέλλον της γεωργίας στην Ελλάδα και παγκοσμίως βασίζεται αποκλειστικά στη βιώσιμη ανάπτυξη. Απαιτούνται καινοτόμες λύσεις διαχείρισης επιβλαβών οργανισμών σε συνδυασμό με άρτια τεχνική υποστήριξη του παραγωγού για να χτίσουμε το μέλλον της γεωργίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου