Τι είναι η οξεία νεφρική βλάβη και ποιοι παράγοντες την προκαλούν;

του Κωνσταντίνου Λούβρου, Μ.D., medlabnews.gr

Εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο σε παγκόσμιο επίπεδο αντιμετωπίζουν πρόβλημα Οξείας Νεφρικής Βλάβης, η οποία αν και αναστρέψιμη είναι δυνατόν να οδηγήσει εκατοντάδες χιλιάδες ασθενών στην αιμοκάθαρση, ενώ συνοδεύεται από αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας..

Tο γεγονός αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, αλλά και των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού στο θέμα της Οξείας Νεφρικής Βλάβης.

Δηλαδή ο κόσμος αγνοεί την επικινδυνότητα της νεφρικής προσβολής, η οποία θα πρέπει να γίνει αναγνωρίσιμη με τρόπο παρόμοιο με αυτό της καρδιακής προσβολής και του εγκεφαλικού επεισοδίου.
ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ   ΚΑΙ  ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ   ΚΟΣΤΟΣ
Μόνο στην Αγγλία, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στατιστικά στοιχεία, κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι περίπου 750.000 ασθενείς εμφανίζουν Οξεία Νεφρική Βλάβη (ΟΝΒ). Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ήπια μορφή ΟΝΒ, που σημαίνει προσωρινή απώλεια του 20 - 30% της νεφρικής λειτουργίας. Οι υπόλοιποι παρουσιάζουν σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια με αποτέλεσμα να εμφανίζουν 30-50% πιθανότητα να πεθάνουν.
Από το σύνολο των ασθενών με ΟΝΒ υπολογίζεται ότι 120.000 – 360.000 ασθενείς νοσηλεύονται  κάθε χρόνο στα δημόσια νοσοκομεία της Αγγλίας. Το κόστος περίθαλψης αυτών των ασθενών υπολογίζεται σε 434 - 620 εκατομμύρια λίρες. Επίσης στις ΗΠΑ το 21% και στην Αυστραλία το 20% των εισαγωγών στα νοσοκομεία αφορά ασθενείς που εμφανίζουν ΟΝΒ.
Είναι λοιπόν σημαντικό να γνωρίζουμε ότι από τους ειδικούς υπολογίζεται ότι 30% αυτών των νεφρικών βλαβών θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με έγκαιρη πρόληψη και αντιμετώπιση.

Στην Ελλάδα,  σύμφωνα με μελέτη, στα 30 μεγαλύτερα νοσοκομεία της χώρας έχουμε κάθε χρόνο περίπου 2000 περιστατικά Οξείας Νεφρικής Βλάβης σε νοσηλευόμενους ασθενείς εκτός ΜΕΘ. Το  38% από αυτούς (οι 760) εμφανίζουν νεφρική βλάβη λόγω αφυδάτωσης και από αυτούς το 34%  (οι 258) χρειάσθηκαν αιμοκάθαρση και το  22% δηλαδή 167 πέθαναν.

ΤΙ   ΕΙΝΑΙ   Η  ΟΞΕΙΑ  ΝΕΦΡΙΚΗ   ΒΛΑΒΗ;         
Η ONB είναι μια ξαφνική απώλεια της νεφρικής λειτουργίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι νεφροί έχουν υποστεί ζημιά εφόσον η ΟΝΒ, ανάλογα με την αιτία, είναι συνήθως παροδική και αναστρέψιμη. Μπορεί όμως να οδηγήσει σε «οξεία νεφρική ανεπάρκεια» ή και «απώλεια τις νεφρικής λειτουργίας». Ο όρος «ουραιμία» χρησιμοποιείται για να περιγράψει ασθενείς με ανεπάρκεια νεφρικής αποβολής της ουρίας και των άλλων ουσιών με αποτέλεσμα την συσσώρευσή τους στο αίμα και την έναρξη εμφάνισης μεταβολικών επιπλοκών.

Παράγοντες πρόκλησης της ΟΝΒ
Η Οξεία Νεφρική Βλάβη μπορεί να προκληθεί από:

    Κακή αιματική ροή στα νεφρά  λόγω  σοβαρής αφυδάτωσης, λοίμωξης, μεγάλης χειρουργικής επέμβασης, τραύματος,  καρδιακής ή ηπατικής ανεπάρκεια.
    Tοξική βλάβη στα νεφρά από ορισμένα φάρμακα.
    Οξέα νεφρικά νοσήματα όπως η σπειραματονεφρίτιδα, αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο.
    Απόφραξη του αποχετευτικού συστήματος των νεφρών (ουρητήρες ή ουροδόχος κύστη).

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ασθενείς που έχουν χρόνια νεφρική νόσο είναι ιδιαίτερα ευπρόσβλητοι από ΟΝΒ.
ΠΩΣ  ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ  ΚΛΙΝΙΚΑ  Η  ΟΝΒ
Οι περισσότερες μορφές ΟΝΒ  είναι αυτοπεριοριζόμενες και ήπιες. Σε πιο σοβαρές μορφές η απώλεια της νεφρικής λειτουργίας μπορεί να είναι τέτοια ώστε να μειωθούν τα ούρα (ολιγουρία) και να αυξηθούν πολύ τα επίπεδα της ουρίας, του καλίου και του φωσφόρου στο αίμα. Η συσσώρευση οξέων στο αίμα προκαλεί οξέωση και γρήγορες αναπνοές. Επίσης η αδυναμία αποβολής νερού (λίγα ούρα) μπορεί να οδηγήσει σε οίδημα στα πόδια ή και στους πνεύμονες (δύσπνοια και πνευμονικό οίδημα).

ΔΙΑΓΝΩΣΗ   ΚΑΙ   ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η ιατρική ομάδα θα προσπαθήσει άμεσα να βρει την αιτία της ΟΝΒ, με λήψη λεπτομερούς ιστορικού για τα πρόσφατα συμπτώματα, τα προηγούμενα φάρμακα  και με κλινική εξέταση. Οι βασικές έρευνες περιλαμβάνουν εξετάσεις αίματος και εξέταση ούρων. Ένα υπερηχογράφημα των νεφρών είναι συχνά απαραίτητο για να αποκλείσει την πιθανή απόφραξη του αποχετευτικού συστήματος. Περιστασιακά θα απαιτηθεί νεφρική βιοψία για να διευκρινίσει τη διάγνωση.
Η θεραπεία κατευθύνεται στην υποκείμενη διαφορετική αιτία. Αξιολογείται η ενυδάτωση και δίνονται ενδοφλέβια υγρά ανάλογα με την περίπτωση. Επανεξετάζονται τα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Ορισμένα φάρμακα πρέπει να σταματήσουν, ενώ άλλα απαιτούν ρύθμιση των δόσεων ανάλογα με την απώλεια της νεφρικής λειτουργίας, εφόσον πολλά φάρμακα αποβάλλονται από τα νεφρά. Στους ασθενείς με ΟΝΒ τα  φυσικά σημεία (αρτηριακή πίεση, σφυγμός και θερμοκρασία), ο όγκος των ούρων και οι εξετάσεις αίματος πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά.

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Ο ασθενής με ΟΝΒ θα πρέπει να παρακολουθείται στενά από τον γιατρό ώστε να εξασφαλιστεί ότι η λειτουργία των νεφρών έχει επανέλθει στο κανονικό. Μερικοί ασθενείς αναπτύσσουν μετά από ΟΝΒ ένα βαθμό νεφρικής ανεπάρκειας η οποία απαιτεί μακροπρόθεσμη παρακολούθηση. Μια μικρή μειοψηφία των ασθενών με ΟΝΒ έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη νεφρική βλάβη στους νεφρούς και χρειάζονται να ενταχθούν σε χρόνιο πρόγραμμα αιμοκάθαρσης ή πιο αποτελεσματική θεραπεία με την μεταμόσχευση νεφρού.