Eυερέθιστο έντερο ή σπαστική κολίτιδα

Eυερέθιστο έντερο ή σπαστική κολίτιδα με φουσκώματα, πόνο, κράμπες στην κοιλιά, διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Πως η δίαιτα, το στρες και η άσκηση επηρεάζουν το έντερο;
του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

Το ευερέθιστο έντερο (Irritable Bowel) είναι μια κοινή διαταραχή του εντέρου που προκαλεί κωλικοειδές κοιλιακό άλγος, «φούσκωμα στη κοιλιά», πολλά αέρια και αλλαγές στις κενώσεις.

Είναι ένα σύνδρομο που καθορίζεται δύσκολα γιατί με σκοπό να γίνει η διάγνωση της νόσου πρέπει να αποκλειστούν άλλες σοβαρές νόσοι.
Η καλοήθης αυτή πάθηση, παρότι δεν απειλεί τη ζωή, επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών επιδρώντας στην ικανότητά τους να εργαστούν και να δραστηριοποιηθούν κοινωνικά.  Οι πάσχοντες απουσιάζουν, κατά μέσο όρο, από την εργασία ή το σχολείο 13 μέρες το χρόνο, υποβάλλονται σε περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις, όπως σκωληκοειδεκτομή και γυναικολογικές επεμβάσεις, πιθανώς λόγω λανθασμένης διάγνωσης, και καταναλώνουν σημαντικούς πόρους υγείας σε συχνές επισκέψεις στους γιατρούς και σε φαρμακευτικές αγωγές.

Το ευερέθιστο έντερο μιμείται τον πόνο και τα άλλα συμπτώματα που προκαλούνται από έλκη, κολίτιδα, και καρκίνο του παχέος εντέρου. Είναι η πιο συχνή νόσος του πεπτικού.
Μερικοί ασθενείς με ευερέθιστο έντερο έχουν δυσκοιλιότητα (δυσκολία ή μη συχνές κενώσεις), άλλοι έχουν διάρροια (συχνές κενώσεις, πολλές φορές με μια έντονη επιθυμία για αποβολή κοπράνων) και άλλοι ασθενείς παρουσιάζουν και τα δύο αυτά συμπτώματα.

Στη πορεία του χρόνου το ευερέθιστο έντερο ονομάστηκε: κολίτιδα , βλεννώδη κολίτιδα, σπαστική κολίτιδα, σπαστικό έντερο. Οι περισσότεροι από αυτούς τους όρους δεν είναι ακριβείς. Κολίτιδα για παράδειγμα σημαίνει φλεγμονή του παχέος εντέρου. Το ευερέθιστο έντερο αντίθετα δεν προκαλεί φλεγμονή σε αντίθεση με την ελκώδη κολίτιδα η οποία είναι σοβαρή διαταραχή.

Η αιτία του ευερέθιστου εντέρου δεν είναι γνωστή και επομένως δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Οι γιατροί τη θεωρούν λειτουργική διαταραχή επειδή δεν βρίσκουν σημάδια αρρώστιας, όταν το παχύ έντερο ελέγχεται.
Το ευερέθιστο έντερο προκαλεί μεγάλη δυσφορία και άγχος , αλλά δεν προκαλεί μόνιμη ζημία στο έντερο ούτε επίσης αιμορραγία από το έντερο ή άλλη σοβαρή νόσο όπως καρκίνο. Συχνά το ευερέθιστο έντερο είναι μία ήπια ενόχληση αλλά μπορεί να κάνει τη ζωή δύσκολη σε μερικούς ασθενείς. Μπορεί να φοβούνται να πάνε σε ένα κοινωνικό γεγονός, έξω σε μια δουλειά ή να ταξιδέψουν ακόμη και σε μικρή απόσταση. Οι πιο πολλοί παρόλα αυτά είναι ικανοί να ελέγξουν τα συμπτώματα τους με δίαιτα , αντιμετώπιση του στρες, και φάρμακα που γράφονται από το γιατρό τους.
 
Τι προκαλεί το ευερέθιστο έντερο;
Δεν είναι ακριβώς γνωστό τι προκαλεί την νόσο αλλά είναι γνωστό ότι το στρες παίζει σημαντικό ρόλο। Οι άνθρωποι που πάσχουν από στρες στη δουλειά, στο σπίτι η από ασθένεια φαίνεται ότι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να πάσχουν από ευερέθιστο έντερο. Οι μισοί ασθενείς με ευερέθιστο έντερο σημειώνουν το 1ο επεισόδιο ευερέθιστου εντέρου μετά από επεισόδιο στρες η προηγούμενης γαστρεντερίτιδας. Πρόσφατες ανακαλύψεις δείχνουν ότι υπερευαισθητικότητα του εντέρου και η δυσλειτουργία του πώς αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος τα σήματα του εντέρου μπορεί να παίξει ένα πολύ κρίσιμο ρόλο στη αιτιολογία της νόσου.

Ενώ το στρες χειροτερεύει τα συμπτώματα , η έρευνα υποστηρίζει ότι και άλλοι παράγοντες είναι επίσης σημαντικοί. Το ψυχολoγικό και συναισθηματικό stress μπορεί να αποδιοργανώσει την γαστρεντερική λειτουργία ακόμη και σε φυσιολογικά, υγιή άτομα, οδηγώντας σε συμπτώματα όπως κοιλιακός πόνος και διάρροια. Το stress από διάφορα γεγονότα της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής πυροδοτεί την εμφάνιση, την υποτροπή ή την επιδείνωση των συμπτωμάτων του ΣΕΕ.

Προβλήματα στο γάμο, ένταση στις σχέσεις με τους γονείς ή τα παιδιά, επαγγελματικές δυσκολίες, έντονο συναισθηματικό stress κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, που αφορά είτε την απώλεια ενός γονέα (λόγω διαζυγίου ή θανάτου), είτε τη σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση παρατηρούνται συχνότερα στους ασθενείς με ΣΕΕ.

Έχει βρεθεί ότι ο μυς του ευερέθιστου εντέρου συσπάται με το παραμικρό ερεθισμό. Ο ασθενής με ευερέθιστο έντερο έχει παχύ έντερο που είναι πιο ευαίσθητο και αντιδρά πιο πολύ από το συνηθισμένο. Φυσιολογικές πράξεις όπως , το να φάει κανείς προκαλούν μια υπεραντίδραση σε ευερέθιστο έντερο. Μερικά φάρμακα και τροφές προκαλούν σπασμό σε μερικούς ανθρώπους.
Μερικές φορές ο σπασμός καθυστερεί την κένωση των κοπράνων που οδηγεί σε δυσκοιλιότητα.
Τα σοκολατούχα προϊόντα γάλατος οι μεγάλες ποσότητες αλκοόλ είναι συχνά προκλητικά αίτια. Οι ερευνητές επίσης έχουν βρει ότι οι γυναίκες με ευερέθιστο έντερο έχουν πιο συχνά συμπτώματα στη περίοδο τους , προτείνοντας ότι οι αναπαραγωγικές ορμόνες μπορεί να αυξήσουν τα συμπτώματα σε ευερέθιστο έντερο

Ποια τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου;
Τα συμπτώματα ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Αυτά είναι:

    Πόνος
    Φούσκωμα
    Δυσκοιλιότητα
    Διάρροια

Ο πόνος μπορεί να εντοπιστεί στον οισοφάγο, στομάχι, ορθό, στην πλάτη η στα πλευρά. Η αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου είναι κοινό σύμπτωμα ευερέθιστου εντέρου. Ο ασθενής μπορεί να έχει δυσκοιλιότητα η διάρροια η εναλλαγές δυσκοιλιότητας με διάρροια. Μια δίαιτα πλούσια σε ίνες βοηθά στην πέψη. Χωρίς ίνες η τροφή που φτάνει στο παχύ έχει μικρό όγκο και δεν μπορεί να συγκρατήσει νερό. Αυτό κάνει την κίνηση του εντέρου δύσκολη και επώδυνη. Το φούσκωμα είναι ένα άλλο σύμπτωμα. Σε μερικούς ασθενείς μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη ενζύμων που χρειάζεται για την πέψη μερικών τροφών. Εάν άπεπτες τροφές ειδικά υδατάνθρακες περνούν στο παχύ παράγονται περισσότερα αέρια. Κοινά τρόφιμα περιλαμβάνουν λακτόζη και φρουκτόζη. Σε μερικούς ασθενείς υπερπαραγωγή μικροβίων στο λεπτό έντερο προκαλεί συμπτωματολογία ευερέθιστου εντέρου.

Η κένωση ποικίλει από 3 κενώσεις την ημέρα μέχρι 3 την εβδομάδα.
Μια φυσιολογική κένωση είναι εκείνη που τα κόπρανα δεν είναι σκληρά, δεν περιέχουν αίμα και δεν περνούν με δυσκολία η πόνο. Οι άνθρωποι με ευερέθιστο έντερο συχνά έχουν κωλικοειδές κοιλιακό πόνο με επώδυνη δυσκοιλιότητα η διάρροια. Σε μερικούς ασθενείς η δυσκοιλιότητα και η διάρροια εναλλάσσονται .
Μερικές φορές ασθενείς με ευερέθιστο έντερο έχουν βλέννα στις τις κενώσεις τους.

Επίσης, μπορεί να εμφανιστούν και άλλα συμπτώματα σχετικά με το ανώτερο πεπτικό σύστημα ή μη, όπως είναι τα εξής:

    εφίδρωση
    ναυτία, εμετός
    κεφαλαλγία, ζάλη
    δυσκολία στην κατάποση
    αίσθημα ξηροστομίας ή υπερβολικής παραγωγής σιέλου
    αίσθημα στομαχικού κορεσμού μετά τη λήψη μικρής ποσότητας τροφής
    οσφυαλγία (πόνος στη μέση)
    ινομυαλγίες (μορφή ρευματισμού που προσβάλλει τους μυς)
    δυσπαρευνία (πόνος κατά τη σεξουαλική συνεύρεση)
    προκάρδιο άλγος
    συχνοουρία.

Αιμορραγία, πυρετός , απώλεια βάρους και επίμονος σοβαρός πόνος δεν είναι συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου και δείχνουν άλλη πάθηση.

Πώς γίνεται η διάγνωση;
Το ευερέθιστο έντερο διαγιγνώσκετε αφού ο γιατρός αποκλείσει άλλες σοβαρές οργανικές παθήσεις. Ο γιατρός θα πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό που περιλαμβάνει λεπτομερή περιγραφή των συμπτωμάτων. Φυσική εξέταση και εργαστηριακός έλεγχος θα γίνουν. Κόπρανα θα εξεταστούν για περίπτωση αιμορραγίας.

Επίσης ο γιατρός μπορεί να ζητήσει να γίνουν εξετάσεις όπως: ενδοσκόπηση κατωτέρου πεπτικού η ακτινογραφία για να βρει εάν υπάρχει οργανική νόσος.

Πως η δίαιτα και το στρες επηρεάζουν το έντερο;
Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι τα συμπτώματα τους συμβαίνουν μετά από γεύμα η μετά από έντονο στρες.
Το φαγητό προκαλεί συσπάσεις του παχέος. Φυσιολογικά αυτό προκαλεί μια επιθυμία για κένωση σε 30-60 λεπτά. Σε ασθενείς με ευερέθιστο έντερο αυτή η επιθυμία έρχεται νωρίτερα και μπορεί να συνδυάζεται με πόνο, κράμπες και διάρροια.
Η ένταση της σύσπασης του εντέρου σχετίζεται με τον αριθμό των θερμίδων του γεύματος. Και ειδικά με το ποσό του λίπους στο γεύμα. Λίπος σε κάθε μορφή (ζωικό η φυτικό) είναι ένα ερέθισμα των συσπάσεων του εντέρου. Πολλές τροφές περιέχουν λίπος , ειδικά κρέας κάθε είδους, ολικό γάλα , κρέμα γάλακτος , βούτυρο ,φυτικό λάδι , μαργαρίνη κλπ.
Το στρες επίσης διεγείρει του σπασμούς του παχέος σε ασθενείς με ευερέθιστο έντερο. Αυτός ο μηχανισμός δεν είναι πλήρως κατανοητός, αλλά οι επιστήμονες σημειώνουν, ότι ελέγχεται από το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Πως μια καλή δίαιτα βοηθά στο ευερέθιστο έντερο;

Για πολλούς ασθενείς μια καλή δίαιτα βοηθά στην ελάττωση των συμπτωμάτων. Πριν την αλλαγή της δίαιτας είναι μια καλή ιδέα να κρατά κάνεις σημειώσεις ποια τροφή τον προκαλεί πρόβλημα. Αν για παράδειγμα τα γαλακτοκομικά σας επιδεινώνουν το πρόβλημα μπορείτε να τα ελαττώσετε.
Το γιαούρτι είναι καλύτερα ανεκτό επειδή περιέχει οργανισμούς που δίνουν λακτάση, το ένζυμο που χρειάζεται για την πέψη της λακτόζης ,(το σάκχαρο που περιέχεται στα γαλακτοκομικά). Επειδή τα γαλακτοκομικά είναι μια σημαντική πηγή ασβεστίου και άλλων θρεπτικών συστατικών, πρέπει να είστε σίγουροι ότι τα αντικαθιστάτε με τρόφιμα που είναι ανάλογα.
Διαιτητικές ίνες μπορεί να ελαττώσουν τα συμπτώματα σε πολλές περιπτώσεις. Ψωμί ολικής αλέσεως , φρούτα και λαχανικά είναι καλές πηγές ινών. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν χρησιμοποιήσετε με το παραπάνω τις φυτικές ίνες. Οι δίαιτες με πολλές φυτικές ίνες κρατούν το έντερο λίγο διατεταμένο και μπορεί να μειώσει τους σπασμούς.
Μερικές μορφές ινών συγκρατούν το νερό στα κόπρανα μειώνοντας έτσι τα σκληρά κόπρανα που είναι δύσκολο να αποβληθούν.
Οι γιατροί συνιστούν να φάει κάποιος τόσες ίνες όσο χρειάζεται για την αποβολή μαλακών, χωρίς πόνο κοπράνων. Η δίαιτα με πολλές φυτικές ίνες μπορεί να προκαλέσει αέρια και «φούσκωμα» στην κοιλιά αλλά σε μερικές εβδομάδες , αυτά τα συμπτώματα φεύγουν και ο οργανισμός προσαρμόζεται στην καινούργια δίαιτα.
Τα μεγάλα γεύματα μπορεί να προκαλέσουν κράμπες και διάρροια σε ασθενείς με ευερέθιστο έντερο.
Τα συμπτώματα αυτά περνάνε εάν τρώτε μικρότερα γεύματα και πιο συχνά . Αυτό που βοηθά ιδιαίτερα είναι τα γεύματα να έχουν μικρή περιεκτικότητα σε λίπος και υψηλή σε υδατάνθρακες όπως μακαρόνια, ρύζι, ψωμί ολικής αλέσεως, φρούτα και λαχανικά.

Άσκηση και μείωση του άγχους
Τόσο η άσκηση όσο και η μείωση του άγχους συνιστώνται σε όλους τους πάσχοντες διότι βελτιώνουν τα συμπτώματα του ΣΕΕ. Η αεροβική άσκηση (περπάτημα, τρέξιμο κ.λπ) μπορεί να καταπραΰνει τα συμπτώματα και να σας ανακουφίσει, εφόσον γίνεται συστηματικά. Προσπαθήστε να περπατάτε καθημερινά, για τουλάχιστον 30 λεπτά. Συμβουλευτική πνευματικής υγείας και χαλάρωση από το στρες μπορεί να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Μπορεί τα φάρμακα να ανακουφίσουν τα συμπτώματα;
Από τη στιγμή που γίνει η διάγνωση του ευερέθιστου εντέρου και αποκλειστούν άλλες σοβαρές ασθένειες, η θεραπεία περιλαμβάνει σπασμολυτικά φάρμακα και αλλαγές στη δίαιτα του ασθενούς. Εάν το πρόβλημα είναι η έλλειψη ινών ο γιατρός θα ενθαρρύνει τον ασθενή να αυξήσει την ποσότητα των φρέσκων φρούτων και λαχανικών στην καθημερινή κατανάλωση τους
Δεν υπάρχει καθορισμένος τρόπος θεραπείας του ευερέθιστου εντέρου.

ΠΩΣ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΤΟ ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟ ΕΝΤΕΡΟ ΜΕ ΣΟΒΑΡΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ;
Το ευερέθιστο έντερο δεν έχει αποδειχτεί ότι οδηγεί σε σοβαρές οργανικές νόσους. Δεν έχει συσχετιστεί με φλεγμονώδεις νόσους όπως νόσος του Crohn ή ελκώδης κολίτιδα. Το ευερέθιστο έντερο δεν οδηγεί σε καρκίνο.
Μερικοί ασθενείς με έντονα συμπτώματα της νόσου με το φόβο της διάρροιας ή του πόνου μπορεί να οδηγηθούν σε αποκλεισμό από καθημερινές δραστηριότητες.
Το άρθρο αρχικά γράφτηκε στις 12-3-2013
Ανανεώθηκε στις 25-7-2016


************************************************************************