Για να απαντήσουμε το ερώτημα, ας κάνουμε μια βαρετή αλλά χρήσιμη ανασκόπηση στην κατάσταση των ελληνικών τραπεζών: Οι ελληνικές τράπεζες τους τελευταίους μήνες, λόγω των σημαντικών εκροών στις καταθέσεις, έχουν στηρίξει την εύρυθμη λειτουργία τους στον μηχανισμό έκτακτης ρευστότητας (ELA).
Για να δανειστεί χρήματα μια τράπεζα από τον ELA θα πρέπει:
(α) να είναι φερέγγυα και
(β) να καταθέσει εγγυήσεις, στη λογική του ενέχυρου.
Με απόφαση του ΔΣ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), εφόσον κριθεί σκόπιμο, μπορεί να διακοπεί η χρηματοδότηση μέσω του μηχανισμού ELA και να καταστεί άμεσα απαιτητή η ρευστότητα που είχε δοθεί. (Φανταστείτε ότι έχετε να πληρώσετε μήνες τη δόση του δανείου σας και ξαφνικά η τράπεζα ζητά να πληρωθεί άμεσα όλο το ποσό που είχατε δανειστεί.)
Τι είχε γίνει στην Κύπρο;
Στην περίπτωση της Κύπρου, ενώ αρχικά είχε εγκριθεί η παροχή ρευστότητας στις κυπριακές τράπεζες μέσω του ELA, όταν κρίθηκε ότι αυτές δεν είναι φερέγγυες η ΕΚΤ διέκοψε την παροχή ρευστότητας και η κατάσταση οδηγήθηκε σε ένα πρόγραμμα στήριξης με τη συμμετοχή της ΕΕ και του ΔΝΤ με παράλληλο bail-in, δηλαδή κούρεμα των καταθέσεων.
89 δισ. ευρώ του ELA έχουν στηρίξει μέχρι σήμερα τις ελληνικές τράπεζες, ώστε οι Έλληνες να μπορούν να πραγματοποιούν αναλήψεις
Σύμφωνα με την έκθεση της ΤτΕ, στο τέλος Απριλίου 2015 το υπόλοιπο των καταθέσεων στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα ανερχόταν σε 128,0 δισ. ευρώ. Το τελευταίο διάστημα, και με στόχο την υποστήριξη της δυνατότητας αναλήψεων από τους καταθέτες, η πιστωτική γραμμή του μηχανισμού έκτακτης ρευστότητα (ELA) που αιτήθηκε η Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σταδιακά ανήλθε στα 89 δισ. ευρώ.
Στην όχι και τόσο απίθανη υπόθεση ότι το ΔΣ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κρίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι αφερέγγυες, θα καταστεί άμεσα απαιτητή η ρευστότητα που είχε παράσχει – δηλαδή τα 89 δισ. ευρώ.
Χωρίς την ύπαρξη κάποιου άλλου προγράμματος στήριξης από την ΕΕ ή/και το ΔΝΤ, πώς θα μπορούσαν να πληρωθούν αυτά τα χρήματα;
Μία λύση θα ήταν να πληρωθούν λογιστικά με τη συμμετοχή των καταθετών, στη λογική του bail in. Για να το πούμε απλά, με το κούρεμα των καταθέσεων. Σε αυτή την περίπτωση θα διαγράφονταν από το ελληνικό σύστημα το 70% των καταθέσεων (89 δισ. /128 δισ. ). Ακόμη πιο απλά, αν κάποιος είχε 100 ευρώ στην τράπεζα, την επόμενη μέρα, κατά μέσο όρο, θα είχε 30 ευρώ.
Έστω ότι το κούρεμα έγινε.
Έχοντας πλέον αποπληρώσει τα 89 δισ. ευρώ, θεωρητικά υπάρχουν στις τράπεζες διαθέσιμα 39 δισ. ευρώ (από τα 128,0 δισ. που ήταν οι καταθέσεις σύμφωνα με την έκθεση της ΤτΕ και προφανώς σήμερα είναι πολύ λιγότερα).
Θυμόμαστε ότι στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών μέσω του ΤΧΣ (Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας), o Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (EFSF) χρηματοδότησε (δάνεισε) τις ελληνικές τράπεζες με 50 δισ. ευρώ. Από αυτά, χρησιμοποιήθηκαν περίπου τα… 39 δισ. ευρώ και έμειναν στο ταμείο 11 δισ. ευρώ για ασφάλεια.
Δυστυχώς, σήμερα το βράδυ που λήγει η επέκταση του προγράμματος τα 11 δισ. ευρώ χάνονται.
Εύλογα ερωτήματα:
Ποια είναι η τρέχουσα χρηματοδοτική ικανότητα του τραπεζικού συστήματος;
Στην καλύτερη περίπτωση μοιάζει να είναι μηδενική.
Είναι εγγυημένες οι καταθέσεις; Από ποιον; Με τι χρήματα;
Η πραγματική αξία των καταθέσεων, μετά την επιβολή περιορισμών στο τραπεζικό σύστημα, είναι ήδη μειωμένη. (Ένας καταθέτης με 2.000 ευρώ στον λογαριασμό του θέλει περίπου 1 μήνα για να ολοκληρώσει την ανάληψή τους. Ως εκ τούτου, η παρούσα αξία των χρημάτων του είναι σαφώς μικρότερη των 2.000 ευρώ). Και προκύπτει το ακόλουθο ερώτημα. Πώς μια κυβέρνηση που δυσκολεύεται να συγκεντρώσει το μηνιαίο ποσό που απαιτείται για την καταβολή των συντάξεων, μπορεί να δεσμευτεί ότι θα εγγυηθεί 128 δισ. ευρώ καταθέσεων;
Πότε θα ανοίξουν οι τράπεζες;
Άγνωστο. Για να ανοίξουν, πλην της πίστης, αγνοείται και το αντικείμενο. Τα χρήματα. Όλο το τελευταίο διάστημα οι τράπεζες λειτουργούσαν με χρήματα των ευρωπαϊκών μηχανισμών στήριξης. Αν δεν υπάρξει πολιτική λύση, είναι μάλλον αδύνατο οι τράπεζες να ανοίξουν. Και πάντως όχι με νόμισμα το ευρώ.
Πότε θα αποσυρθούν οι περιορισμοί στην κίνηση των κεφαλαίων;
Τα capital controls θα αποσυρθούν μόνο όταν επανακεφαλαιοποιηθεί-χρηματοδοτηθεί επαρκώς το τραπεζικό σύστημα και αποκατασταθεί η πίστη. Οπότε και θα μπορούν να επανέλθουν σε ομαλή λειτουργία οι τράπεζες και ο κόσμος θα τις εμπιστεύεται για τα χρήματά του. Η διαδικασία αυτή απαιτεί χρόνο. Ίσως χρόνια. Ενδεικτικά, στην Κύπρο η διαδικασία διήρκεσε 3 χρόνια. Σε άλλες περιπτώσεις ξεπέρασε τα 5. Επομένως, είναι μάλλον … αισιόδοξο το σενάριο ότι οι τράπεζες θα ανοίξουν Δευτέρα μετά το δημοψήφισμα.
Θα μπορούσαν να ανοίξουν οι τράπεζες με νέο νόμισμα;
Βεβαίως. Με υπέρογκες, σε όρους ισοτιμίας, υποχρεώσεις προς την Ευρώπη, προφανώς αποκομμένες από το διεθνές τραπεζικό σύστημα, θα μπορούσαν να παρέχουν πληθώρα χαρτονομισμάτων. Χαρτονομίσματα όμως που σταδιακά θα έχουν ελάχιστη αξία.
*Ο Γιώργος Γεράρδης είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων
ένα άρθρο των πρωταγωνιστών
************************************************************************
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου