Το Ακρωτήρι της Θήρας υποδέχτηκε την προηγούμενη εβδομάδα το κοινό, έπειτα από περίπου εφτά χρόνια. Χάθηκε μια ανθρώπινη ζωή και σπαταλήθηκαν αρκετά εκατομμύρια ευρώ για ένα έργο με εξαιρετικά περίεργο βίο.
Από εκείνο το μεσημέρι στις 23 Σεπτεμβρίου του 2005, που το μισό σχεδόν στέγαστρο έπεσε παρασύροντας στον θάνατο έναν Βρετανό τουρίστα και τραυματίζοντας άλλους έξι, τυπικά ουδείς γνωρίζει μέχρι σήμερα που ο χώρος ξανάνοιξε για το κοινό, γιατί κατέρρευσε το «πρωτοποριακό» και βραβευμένο βιοκλιματικό στέγαστρο, το οποίο άρχισε να κατασκευάζεται το 2000. Το εισαγγελικό πόρισμα για τα αίτια της κατάρρευσης ουδέποτε γνωστοποιήθηκε. Ποια αστοχία υπήρξε; Αφορούσε τις μελέτες, τα υλικά, τον τρόπο κατασκευής;
Το Ακρωτήρι της Θήρας άρχισε να αποκαλύπτεται το 1967 από τον καθηγητή Σπύρο Μαρινάτο. Πρόκειται για μια ολόκληρη παραθαλάσσια πόλη, με δρόμους, πλατείες, πολυώροφα κτήρια, εργαστήρια κ.ά. Οι τοιχογραφίες σπουδαίας τέχνης και με πρωτότυπα θέματα, που κοσμούσαν τα δωμάτια, αλλά και τα εκατοντάδες σκεύη και εργαλεία από πέτρα, πηλό και μέταλλο, μαρτυρούν τον πλούτο και την ακμή της προϊστορικής αυτής πόλης.
Ο ίδιος ο Μαρινάτος πρότεινε τότε να προστατευτεί ο χώρος με ένα στέγαστρο. Πράγματι υψώθηκε μια κατασκευή από σκελετό Dexion από αμίαντο, περίπου το 1970. Οι δύσκολες καιρικές συνθήκες στο νησί διάβρωσαν το στέγαστρο και έκαναν επιβεβλημένη την αντικατάστασή του.
Έτσι το 2000 ξεκίνησε η κατασκευή του στεγάστρου, από την κοινοπραξία J&P - ΑΒΑΞ - Γνώμων - Impregilo. Την έμπνευση, τη μελέτη, τον σχεδιασμό και την όλη εποπτεία είχε ο αρχιτέκτονας N. Φιντικάκης. Το στέγαστρο (συνολικής επιφάνειας 14.000 τ.μ.) αποτελούσε συνέχεια του βραβευθέντος Ερευνητικού Προγράμματος «ASPIRE» (Archaeological Sites Protection Implementing Renewable Energies), ως πρωτότυπη και καινοτόμος παρέμβαση στον αρχαιολογικό χώρο με χρήση ήπιων μορφών ενέργειας. Από στατικής άποψης, ο φέρων οργανισμός του νέου στεγάστρου ήταν μεταλλικός από χάλυβα, κατά το πλείστον ανοξείδωτος υψηλής αντοχής, με πρόβλεψη για φορτίο15 εκ.θηραϊκής γης. Η επικάλυψη αυτή με θηραϊκή γη είχε προβλεφθεί αφενός για την αποκατάσταση τον τοπίου και αφετέρου για να εξασφαλιστεί με ήπια και οικολογικά μέσα η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών του εσωτερικού περιβάλλοντος.
Τριάντα τρία εκατομμύρια ευρώ στοίχισε η μελέτη κατασκευής του πρωτότυπου βιοκλιματικού στεγάστρου. Πριν καλά καλά ολοκληρωθούν οι εργασίες, που προέβλεπαν την κάλυψη της στέγης με σαντορινιό χώμα, ο αρχαιολογικός χώρος άνοιξε πρόωρα στο κοινό, με εντολή του τότε υφυπουργού Πολιτισμού Πέτρου Τατούλη.
Αυτό, παρά την αντίθεση και τις αντιδράσεις των αρχαιολόγων και κυρίως του υπεύθυνου της ανασκαφής Χρίστου Ντούμα. Η προσφυγή που έκανε στον εισαγγελέα μπήκε στο αρχείο, ο χώρος άνοιξε και όταν καταβράχηκε το χώμα της στέγης, με την υπερφόρτωση της επιχωμάτωσης και της ψευδοροφής, έφθασε να είναι δυόμισι με τρεις φορές βαρύτερο και τμήμα του τόξου της κυψέλης αρ. 7 κατέρρευσε, αφού προηγουμένως είχε σπάσει μία από τις 55.000 χαλύβδινες ράβδους του στεγάστρου.
Το έργο ανακατασκευής δόθηκε στην ίδια (!) κοινοπραξία και στον ίδιο αρχιτέκτονα Ν. Φιντικάκη που έφτιαξε εκείνο που κατέρρευσε, μόνο που τώρα η νέα μελέτη ανατέθηκε στη βρετανική εταιρεία Ovearup, με ελεγκτή της μελέτης την, επίσης, βρετανική Atkins.
Δύο χρόνια μετά την πτώση του στεγάστρου οι Βρετανοί αποφάνθηκαν ότι ήταν λάθος η πρώτη μελέτη και ότι για να υπάρξει στατική επάρκεια πρέπει όλο το στέγαστρο να ξηλωθεί και να γίνει από την αρχή. Το κόστος αυξάνεται στα 45 εκατομμύρια ευρώ και αποκτά επάξια τον τίτλο ενός από τα πιο ακριβοπληρωμένα έργα. Άραγε ποιος το πλήρωσε; Πριν πέσει, το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων προήλθε από το Β’ και το Γ’ ΚΠΣ, ενώ διατέθηκαν και χρήματα από το πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων. Πόσο τελικά στοίχισε και ποιος πλήρωσε τον λογαριασμό, παραμένει επτασφράγιστο μυστικό. Το ΥΠΠΟ το 2008 διαβεβαίωνε ότι η κατασκευάστρια κοινοπραξία θα χτίσει το νέο στέγαστρο με δική της δαπάνη. Από εκείνο που έπεσε όμως της αναλογούσαν 32 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 20 τα είχε ήδη εισπράξει.
Το 2009 το έργο μπλόκαρε η πολεοδομία του νησιού, που αρνούνταν να παραλάβει τη νέα μελέτη επικαλούμενη Π.Δ. (του 1990), το οποίο απαγορεύει να χτιστεί οτιδήποτε στην περιοχή! Το 2001 πώς χτίστηκε, ήταν η πρώτη εύλογη απορία. Στην πραγματικότητα η πολεοδομία επικαλέστηκε τυπικούς λόγους για να αποφύγει τους ουσιαστικούς. Ήταν φανερό τα εφτά χρόνια που παρέμενε κλειστό το Ακρωτήρι της Θήρας ότι κανείς δεν ήταν πρόθυμος να αναλάβει την ευθύνη της νέας κατασκευής και κάθε φορέας πετούσε το μπαλάκι στον άλλον. Την ευθύνη εκτέλεσης της κατασκευής ανέλαβε η ανάδοχος κοινοπραξία. Την ήλεγχε, όχι το ΥΠΠΟ, αλλά η Αρχαιολογική Εταιρεία, στην οποία φορτώθηκε το έργο. Η τελευταία είναι ΝΠΙΔ, γι’ αυτό και το έργο θεωρείται από το ΥΠΠΟ ως «ιδιωτικό»!
Όσο για την απόδοση των ευθυνών, μόλις τον Ιούλιο του 2011 το δικαστήριο εξέδωσε την ετυμηγορία του για τους συνολικά 12 κατηγορούμενους. Έκρινε ένοχους τους 8. Οι έξι από τους οποίους (ο υπεργολάβος του έργου, ένας πολιτικός μηχανικός, ο αρχιτέκτονας και ο επιβλέπων μηχανικός κ.ά.) καταδικάστηκαν σε συνολική ποινή φυλάκισης 50 μηνών ο καθένας. Ένας πολιτικός μηχανικός και ο αρχικός μελετητής φορτίου σε ποινή φυλάκισης 43 μηνών ο καθένας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου